Η κακομεταχείριση από τους γονείς παραμένει συχνό φαινόμενο,
ενώ απουσιάζει η πρόληψη
ενώ απουσιάζει η πρόληψη
Δέρνουμε ακόμα τον «βασιλιά των Χριστουγέννων»! Τα παιδιά στην Ελλάδα, παρότι αναδεικνύονται στις γιορτές ως τα πλέον «χαϊδεμένα» μέλη της οικογένειας, βρίσκονται αντιμέτωπα κατά τη διάρκεια όλης της χρονιάς με κρούσματα σωματικής και ψυχολογικής κακοποίησης. Το πιο ανησυχητικό είναι ότι η κακομεταχείριση των παιδιών στην Ελλάδα παραμένει ιδιαίτερα ανθεκτική, την ίδια ώρα που οι κρατικές και δημόσιες δομές πρόληψης και αντιμετώπισης παραμένουν υποτυπώδεις.
Υποκριτική και εν πολλοίς καταναλωτική χαρακτηρίζει την επικοινωνιακή έκρηξη προβολής του παιδιού την περίοδο των γιορτών Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς ο ψυχίατρος Γιώργος Νικολαΐδης, επικεφαλής της διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού. «Δυστυχώς οι δείκτες καταγραφής της σωματικής και ψυχολογικής βίας κατά των παιδιών είναι εξαιρετικά υψηλοί. Τα χτυπήματα στον πισινό ή ακόμα και στο κεφάλι, η έντονη ψυχολογική πίεση, οι εξευτελισμοί και οι απειλές, ακόμα και η σεξουαλική κακοποίηση, παραμένουν πολύ συχνά φαινόμενα στην ελληνική κοινωνία. Αυτό μαρτυρούν τα περιστατικά των παιδιών που έρχονται βαριά κακοποιημένα σε νοσοκομεία ή σε αστυνομικά τμήματα», λέει στην «Κ» ο κ. Νικολαΐδης. Πρόκειται για μια γενική αμηχανία των γονιών για το πώς θα αναθρέψουν τα παιδιά τους, μέσα σ' ένα κοινωνικό περιβάλλον που αποσαθρώνεται.
Σωματική τιμωρία
Μεγάλο μέρος των γονιών στην Ελλάδα εξακολουθεί να πιστεύει ότι «το ξύλο βγήκε από τον Παράδεισο», παρότι οι ίδιοι απαντούν (σε ποσοστό 90%) ότι η αποτελεσματικότητά του είναι μηδαμινή. Σε έρευνα που έγινε προ 15ετίας, μεταξύ γονιών παιδιών των μικρότερων τάξεων του δημοτικού, καταγράφηκε ότι τα 2/3 χρησιμοποιούν τακτικά τη σωματική τιμωρία. Ανάλογη έρευνα που διενεργήθηκε το 2008, σε γονείς μεγαλυτέρων παιδιών (ηλικίας 12-13 ετών) έδειξε ότι το 56% καταφεύγουν ακόμα στο ξύλο για να «συνετίσουν» τα παιδιά τους. «Εάν υπολογίσουμε ότι ο ξυλοδαρμός αντικειμενικά υποχωρεί στις μεγαλύτερες ηλικίες, βλέπουμε ότι τα ποσοστά παραμένουν αναλλοίωτα», σχολιάζει ο κ. Νικολαΐδης. Δηλαδή ύστερα από 15 χρόνια που θέλουμε να πιστεύουμε ότι εξέφρασαν μια ανάπτυξη μορφωτική - πολιτιστική, η χρήση βάρβαρων μεθόδων διαπαιδαγώγησης παραμένει σε σημαντικά ποσοστά μέσα στην ελληνική οικογένεια. «Παρά τα όσα λέγονται, η ανατροφή των παιδιών έχει υποχωρήσει στην ιεράρχηση της κοινωνίας», σχολιάζει. Ταυτόχρονα, το σύνολο των κοινωνικών συνθηκών (εντατικοποίηση της εργασίας, διάρρηξη της συνοχής της οικογένειας κ.λπ.) οδηγεί σε όξυνση των φαινομένων. «Η σωματική βία εμφανίζεται πιο έντονα στα πιο φτωχά, πιο περιθωριοποιημένα στρώματα του πληθυσμού, συχνά μαζί με χρήση ουσιών και αλκοολισμό. Η σεξουαλική βία κατά των παιδιών, ακόμα και η σωματική παραβίαση, εμφανίζεται με την ίδια ένταση τόσο σε πλούσιους όσο και σε φτωχούς», λέει ο διευθυντής Ψυχικής Υγείας του παιδιού. Ακόμα πιο ανησυχητική είναι η κατάσταση όσον αφορά την αντιμετώπιση του προβλήματος από την πολιτεία. «Είμαστε χειρότερα από τη Ρουμανία και τη Σερβία», τονίζει ο κ. Νικολαΐδης, ο οποίος έχει άμεση γνώση του θέματος, καθώς η Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας είναι συντονιστής σε μια μεγάλη επιδημιολογική έρευνα (3.000 παιδιά, η μεγαλύτερη στην Ευρώπη) σε εννιά χώρες των Βαλκανίων.
Δεν καταγράφονται
Στην Ελλάδα απουσιάζει η πολιτική πρόληψης, οι δομές αντιμετώπισης και ένα ενιαίο εθνικό σύστημα καταγραφής και αντιμετώπισης των προβλημάτων. Από τον τομέα της πρόληψης απουσιάζουν τα εκτεταμένα προγράμματα ψυχικής υγείας, οι σχολές γονέων για τη διδαχή εναλλακτικών τρόπων διαπαιδαγώγησης κ.ά.
Ούτε η διαχείριση των καταγγελιών ή των αναφορών για κακοποίηση παιδιού δεν έχει διευθετηθεί. «Καταγγελίες φθάνουν στον Συνήγορο του Παιδιού, στο δικό μας κέντρο Ψυχικής Υγείας, σε μια Μη Κυβερνητική Οργάνωση. Καθώς όμως δεν υπάρχει ένα ενιαίο πρωτόκολλο, οι αναφορές πολλές φορές χάνονται στη γραφειοκρατία ή ανακυκλώνονται για χρόνια». Δεν υπάρχει καν εθνικό αρχείο κρουσμάτων. Πόσα αναφέρθηκαν πέρυσι; Κανείς δεν ξέρει. Πώς μπορεί έτσι να χαραχτεί πολιτική;
Μικρή η «δύναμη» του κοινωνικού λειτουργού
«Υποτιμημένος είναι ο ρόλος του κοινωνικού λειτουργού», καταγγέλλει ο κ. Νικολαΐδης. «Ο επαγγελματίας στον χώρο της ψυχικής υγείας που θα αναφέρει ένα περιστατικό κακοποίησης ή παραμέλησης είναι σαν να έχει ατομική ευθύνη γι' αυτό.
Εχει συμβεί πολλές φορές κοινωνικοί λειτουργοί να μηνύονται για συκοφαντική δυσφήμηση και να μπλέκουν με δικηγόρους και δικαστήρια για 7 έως 9 χρόνια. Ολα αυτά δρουν αποτρεπτικά», συμπληρώνει, δηλώνοντας ιδιαίτερα ανήσυχος: «Στο άμεσο μέλλον θα αντιμετωπίσουμε μια άνευ προηγουμένου έκρηξη κοινωνικών αναγκών, όσον αφορά τη φροντίδα των παιδιών, αλλά και των ηλικιωμένων. Μέχρι τώρα η ελληνική κοινωνία αντιμετώπιζε τα προβλήματα αυτά μέσω των συγγενικών ή άλλων σχέσεων (π.χ. γειτονιά), που είχαν το στοιχείο της αλληλεγγύης. Σήμερα οι ιστοί αυτοί διαρρηγνύονται, με αποτέλεσμα να βλέπουμε παιδιά να κυκλοφορούν κυριολεκτικά μόνα τους. Καθώς απουσιάζουν το κοινωνικό κράτος και οι δομές πρόνοιας, αφού κανείς δεν ενδιαφέρθηκε να στήσει ένα τέτοιο δίκτυο, το πρόβλημα θα γίνει εκρηκτικό. Δεν μπορεί να είναι απάντηση η φιλανθρωπία». Σύμφωνα με τον κ. Νικολαΐδη, αυτή τη στιγμή υπάρχει πλήθος φορέων (δημόσιων και ιδιωτικών) που ασχολούνται με το παιδί, αλλά με λίγες δυνάμεις ο καθένας, με αποτέλεσμα να υπάρχει ένα χάος.
Η απουσία συντονισμού, κρατικής εποπτείας και ένταξης των φορέων σ' ένα ενιαίο σύνολο, έχει ως συνέπεια την πολύ μικρή αποτελεσματικότητα.
Του Γιαννη Eλαφρου
kathimerini.gr
Δημοσίευση σχολίου