Γεννήσατε με το καλό και τώρα απολαμβάνετε τις πρώτες στιγμές της νέας σας ζωής ως μανούλα. Τι θα συμβεί σε αυτές τις πρώτες ώρες;
Αν η ώρα «μηδέν» είναι η στιγμή που ακούτε το πρώτο κλάμα του μωρού σας στην αίθουσα τοκετών, οι επόμενες ώρες είναι πολύ σημαντικές και έχουν μεγάλη σημασία για εσάς και το μωρό σας – και δεν μιλάμε μόνο σε ιατρικό επίπεδο, αλλά και σε συναισθηματικό.
Για να κάνω και την εξομολόγησή μου, έχω περάσει δύο φορές αυτό το μοναδικό 12ωρο και τα πρώτα 24ωρα μετά τον τοκετό και θυμάμαι… ελάχιστα πράγματα. Θέλετε η ένταση της στιγμής, θέλετε τα φάρμακα και η σωματική κούραση, θέλετε ο συνεχής κατακλυσμός από πρωτόγνωρες εμπειρίες και συναισθήματα που ακολούθησαν… Η αλήθεια είναι πως μου έχουν μείνει «φωτογραφικά» κάποιες αναμνήσεις. Έτσι, οι αναφορές στη συνέχεια του άρθρου μας δεν προέρχονται από προσωπική εμπειρία, αλλά από τις γνώσεις και την επαγγελματική πείρα μιας μαίας, που ήταν για χρόνια διευθύνουσα σε μεγάλο ιδιωτικό μαιευτήριο κι έχει περάσει απ’ όλα τα μαιευτήρια της Αθήνας με τις επίτοκες που συντρόφευε στους τοκετούς και ενός έμπειρου και ικανού γυναικολόγου.
Είναι, επίσης, σημαντικό να τονίσουμε πως όσα θα αναφέρουμε στη συνέχεια δεν ακολουθούνται κατά γράμμα, αφού κάθε τοκετός, κάθε νέα μαμά και κάθε νεογέννητο μωρό μπορεί να έχουν διαφορετικές ανάγκες. Αυτά που θα περιγράψουμε είναι οι πιο συνηθισμένες διαδικασίες έτσι ώστε να έχετε εκ των προτέρων μια εικόνα για το τι θα συμβεί αμέσως μετά που θα φέρετε στον κόσμο το αγγελούδι σας.
Το 1ο λεπτό
Τα περισσότερα τελειόμηνα μωρά παίρνουν την πρώτη τους αναπνοή, με ή χωρίς κλάμα, μέσα στα πρώτα 30 με 60 δευτερόλεπτα απ’ τη στιγμή που θα προβάλει το κεφαλάκι τους και προτού κοπεί ο ομφάλιος λώρος. Το μωρό σας μόλις γεννήθηκε και ο παιδίατρος ή ο νεογνολόγος του κάνουν την πρώτη του εξέταση. Ο παιδίατρος θα βεβαιωθεί πως οι αεραγωγοί του είναι καθαροί απομακρύνοντας με ένα λεπτό σωληνάκι βλέννες και αμνιακό υγρό απ’ το στόμα και τη μυτούλα του.
Μέσα στο πρώτο λεπτό γίνεται η αξιολόγηση Apgar (Άπγκαρ), ένα σύστημα άμεσου ελέγχου της γενικής υγείας του μωρού όπου ελέγχονται και βαθμολογούνται από 0-2 το χρώμα του δέρματος, η αναπνοή, ο ρυθμός της καρδιάς, ο μυϊκός τόνος και τα αντανακλαστικά του.
3 λεπτά +
Τώρα έχετε το μωράκι σας στην αγκαλιά σας, τυλιγμένο με ένα αποστειρωμένο σεντόνι χειρουργείου –συνήθως πράσινο σκούρο. Η μαία θα σας το βάλει επάνω στο στήθος σας και εσείς θα μπορέσετε να… κλάψετε με την καρδιά σας από τη συγκίνηση! Θα σας το πάρουν όμως σχεδόν αμέσως γιατί χρειάζεται να ολοκληρωθεί ο ιατρικός του έλεγχος.
Όση ώρα συμβαίνουν όλα αυτά, ο γυναικολόγος σας περιμένει την ολοκλήρωση του τοκετού με την αποβολή του πλακούντα. Αυτό μπορεί να πάρει από 5 έως και 20 λεπτά, ανάλογα με τον τοκετό που είχατε.
5 λεπτά +
Γίνεται μια επαναληπτική εκτίμηση Apgar, η οποία είναι σχεδόν πάντα πολύ καλύτερη απ’ την πρώτη. Τώρα το μωρό σας θα πλυθεί, θα καθαριστεί και θα το εξετάσει λεπτομερώς ο νεογνολόγος. Αν χρειάζεται μπορεί να γίνει μια ένεση βιταμίνης Κ που συμβάλει στη βελτίωση της πηκτικότητας του αίματος.
Στη συνέχεια θα ζυγίσει το μωρό σας, θα μετρήσει την περίμετρο του κεφαλιού και το μήκος του σώματός του (ύψος) και θα του φορέσει στο χέρι ή και στον αστράγαλο ένα πλαστικό βραχιόλι ταυτοποίησης, που θα γράφει το επίθετό σας, την ημερομηνία γέννησης και τον αριθμό μητρώου του μωρού στο μαιευτήριο.
Η μαία θα σας δείξει αυτό το βραχιόλι για να μπορέσετε να το διαβάσετε προτού πάρει το μωρό απ’ το χώρο του χειρουργείου. Το ίδιο βραχιόλι θα αποκτήσετε κι εσείς.
10 λεπτά +
Προτού μεταφερθεί το μωρό στην αίθουσα νεογνών θα καλέσουν τους συγγενείς και τον πατέρα (αν δεν ήταν μαζί σας στον τοκετό) για να καμαρώσουν το νεογέννητο μέλος της οικογένειας. Το μωρό θα βρίσκεται ήδη μέσα στο διαφανές κρεβατάκι (το «πιρέξ», όπως το λένε χαριτολογώντας) και στα πόδια του θα υπάρχει μια καρτέλα με τα στοιχεία του μωρού και τα δικά σας.
Στη συνέχεια το μωρό θα μεταφερθεί στην αίθουσα νεογνών όπου για τις επόμενες δύο ώρες θα βρίσκεται σε στενή και συνεχή παρακολούθηση από παιδιάτρους, νεογνολόγους και έμπειρες μαίες.
Οι πρώτες του εξετάσεις
Συνήθως τα πρώτα λεπτά απ’ τη γέννησή του ο νεογνολόγος που παρίσταται στο χειρουργείο θα κάνει την πρώτη λεπτομερή εξέταση του μωρού σας. Αρχικά θα ελέγξει οπτικά την αρτιμέλεια και την κατάσταση του μωρού σας (χρώμα δέρματος, τυχόν σημάδια κ.λπ.). Στη συνέχεια θα ψηλαφίσει την κοιλιά του και θα ακροαστεί την καρδιά και τους πνεύμονες, θα το γυρίσει μπρούμυτα για να ελέγξει τη σπονδυλική του στήλη και την πλάτη, θα βεβαιωθεί πως είναι ανοιχτός ο πρωκτός του και θα σημειώσει αν έχει κάνει το μωρό τσίσα του ή όχι. Τέλος, θα εξετάσει τα μάτια του και θα τους βάλει προληπτικά αντιβιοτικές σταγόνες για να αποκλειστεί η πιθανότητα ερεθισμού ή μόλυνσης των ματιών (επιπεφυκίτιδα) έπειτα από το πέρασμά του απ’ το γεννητικό κανάλι.
20 λεπτά +
Αν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία του τοκετού, κάτι που στις περισσότερες περιπτώσεις συμβαίνει μέσα στα 30 λεπτά απ’ τη γέννηση του μωρού, και αφού βεβαιωθεί πως ο πλακούντας είναι ολόκληρος –τυχόν υπολείμματά του στη μήτρα μπορεί να προκαλέσουν αιμορραγίες- ο γυναικολόγος σας θα προχωρήσει στον έλεγχο της μήτρας. Αν έχει γίνει τομή στο περίνεο θα πρέπει να προχωρήσει σε ράμματα. Αν έχετε κάνει επισκληρίδιο δεν θα χρειαστεί να πάρετε επιπλέον αναισθητικό φάρμακο. Αν έχετε κάνει φυσικό τοκετό, μπορεί να σας κάνει μια ένεση με τοπικό αναισθητικό για να μην νιώσετε καμία ενόχληση.
30 λεπτά +
Αφού έχει ολοκληρωθεί ο τοκετός ο γιατρός σας θα βεβαιωθεί πως η μήτρα συνεχίζει να συσπάται ώστε να αρχίσει να μικραίνει σε μέγεθος και να μην υπάρξει αιμορραγία, και θα είστε έτοιμη να περάσετε στο χώρο της ανάνηψης. Πρόκειται για μια αίθουσα δίπλα στα γραφεία των γιατρών και τα χειρουργεία όπου παραμένουν οι λεχώνες (είτε έχουν γεννήσει με φυσιολογικό τοκετό είτε με καισαρική) για περίπου δύο ώρες ή ώσπου να συνέλθουν αρκετά για να μπορούν να μεταφερθούν στο δωμάτιό τους.
Εκεί θα κυκλοφορεί η μαία και ο γυναικολόγος σας που θα εξετάζουν τακτικά τις ζωτικές σας λειτουργίες και την πορεία της μήτρας σας για να αποκλειστεί το ενδεχόμενο αιμορραγίας. Ο γυναικολόγος ή η μαία θα ελέγξουν το ύψος της μήτρας σας (αν έχει ήδη κατέβει στο επίπεδο του αφαλού ή και χαμηλότερα), την ποσότητα του αίματος που αποβάλλεται, τους σφυγμούς, την πίεσή σας, το χρώμα σας και αν δεν έχετε ήδη, θα σας βάλουν καθετήρα για να αδειάσει η κύστη σας. Με αυτό τον τρόπο θα ελεγχθεί και η κύστη σας για τυχόν αιμορραγία.
Μπορεί να σας γίνουν εξετάσεις αίματος και ούρων, να μετρηθεί η θερμοκρασία σας και να σας δοθεί προληπτικά κάποιο αντιβιοτικό ευρέως φάσματος.
Αν κρυώνετε, λόγω της απώλειας αίματος ή του φαρμάκου της επισκληριδίου, θα σας σκεπάσουν με κουβέρτα και θα σας αφήσουν να ηρεμήσετε σωματικά και ψυχικά.
Στο μεταξύ, το μωρό σας βρίσκεται κι αυτό στον ίδιο όροφο (συνήθως υπόγειο) σε έναν ειδικό χώρο για νεογέννητα. Ο παιδίατρος και οι μαίες ελέγχουν συνεχώς την αναπνοή του και τη γενική του κατάσταση.
Μετά τα πρώτα λεπτά της γέννησής του που το μωρό μπορεί να είναι σε εγρήγορση, τις πρώτες 12 ώρες της ζωής του το παιδί σας είναι πολύ κουρασμένο απ’ τη διαδικασία του τοκετού. Ακόμη κι αν έχετε γεννήσει με καισαρική τομή, το μωρό περνάει τη διαδικασία της προσαρμογής απ’ τη ζεστή και προστατευμένη μήτρας σας στον εξωτερικό κόσμο. Για να το βοηθήσουν να ανακτήσει δυνάμεις οι μαίες θα του δίνουν να πίνει ζαχαρόνερο, υδατάνθρακες αργής καύσης δηλαδή που του προσφέρουν την ενέργεια που χρειάζεται ώσπου ν’ αρχίσει να θηλάζει.
1 ώρα και 30 λεπτά +
Αφού έχετε ξεκουραστεί, μπορεί να έχετε κοιμηθεί και νιώθετε καλύτερα, η μαία και ο γιατρός σας θα σας εξετάσουν άλλη μία φορά. Αν όλα πηγαίνουν καλά –όπως συμβαίνει στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων- θα σας μεταφέρουν στο δωμάτιό σας. Πριν συμβεί αυτό θα σας αφαιρέσουν τον καθετήρα και τον ορό. Αν έχετε γεννήσει με καισαρική θα τα κρατήσετε για μερικές ακόμη ώρες ή ώσπου να συμπληρωθεί το πρώτο 24ωρο.
Την ίδια ώρα θα προετοιμάζεται και το μωρό σας για τη μεταφορά του στο θάλαμο των μωρών, στον ίδιο όροφο που θα είναι το δωμάτιό σας.
2 ώρες +
Θα μεταφερθείτε στο δωμάτιό σας όπου, εκτός απ’ τη μαία σας, θα σας επισκεφθεί η προϊσταμένη του ορόφου για να σας καλωσορίσει και να συμπληρώσει ο,τιδήποτε χρειάζεται στην ιατρική σας καρτέλα.
Ο κίνδυνος της αιμορραγίας έχει περάσει, αλλά χρειάζεστε ακόμη ξεκούραση. Αν έχετε γεννήσει με καισαρική, θα έχετε ακόμη τον ορό και πιθανώς και τον καθετήρα. Μπορεί επίσης να σας έχει χορηγήσει ο αναισθησιολόγος μια μικρή δόση επισκληριδίου για να μην πονάτε.
Αν έχετε γεννήσει φυσιολογικά αλλά με επισκληρίδιο θα χρειαστεί να παραμείνετε στο κρεβάτι για περίπου 5-6 ώρες, όσο διάστημα δηλαδή χρειάζεται για να διασπαστεί το φάρμακο και να απορροφηθεί απ’ τον οργανισμό σας ώστε να ανακτήσετε πλήρη έλεγχο των ποδιών σας.
Μην ξεχνάτε πως έχετε χάσει αρκετό αίμα, έχετε περάσει από μια πολύ μεγάλη σωματική ταλαιπωρία και έντονα συναισθήματα. Μπορεί να νιώθετε εξαντλημένη και να θέλετε να κοιμηθείτε ή να νιώθετε αναστατωμένη και σε εγρήγορση και να αναζητάτε να δείτε το μωρό σας.
Είναι πολύ πιθανό να έχετε πόνους καθώς η μήτρα σας συσπάται και μικραίνει. Αν οι πόνοι είναι έντονοι –πολύ πιθανό το πρώτο 24ωρο- η μαία θα σας κάνει μια παυσίπονη ένεση. Κάποιοι αναισθησιολόγοι επιλέγουν να αφήσουν την επισκληρίδιο σε μικρή δόση για μερικές ώρες μετά τον τοκετό, για να μην έχει πόνους η λεχώνα.
3 ώρες +
Πεινάσατε; Λογικό έπειτα από τόση ταλαιπωρία. Αν έχετε γεννήσει φυσιολογικά μπορείτε να φάτε, με λίγη προσοχή για να μην επιβαρύνετε το στομάχι σας αν έχετε κάνει αναισθησία.
Αν έχετε γεννήσει με καισαρική, το πιθανότερο είναι πως θα βγείτε απ’ το μαιευτήριο με λιγότερα κιλά, αφού τις πρώτες 24 ώρες δεν θα σας επιτραπεί να φάτε στερεά τροφή. Στις περισσότερες περιπτώσεις θα σας δώσουν μια ελαφριά σούπα κοτόπουλο με φιδέ ή φρυγανιές με τσάι.
6 ώρες +
Νιώθετε ήδη πολύ καλύτερα. Αν έχετε γεννήσει με επισκληρίδιο μπορεί να έχετε ήδη σηκωθεί για λίγο με τη βοήθεια της μαίας και αν έχετε γεννήσει φυσικά μπορεί να κάνετε ήδη βόλτες στου διαδρόμους.
Μόλις η μαία βεβαιωθεί πως είστε καλά και έχετε φυσιολογική επικοινωνία, θα σας φέρει το μωρό σας. Θα σας βοηθήσει να το θηλάσετε για πρώτη φορά, να του προσφέρετε το πολύτιμο πρωτόγαλα που είναι γεμάτο με αντισώματα και θρεπτικά συστατικά.
Αν έχετε αποφασίσει να μην θηλάσετε, θα σας δώσουν φαρμακευτική αγωγή που θα αποτρέψει τη γαλακτοφορία.
12 ώρες +
Αν νιώθετε καλά μπορείτε να σηκωθείτε και να κάνετε ένα ντους για να φρεσκαριστείτε. Πολύ γρήγορα θα σας φέρουν ξανά το μωρό σας για να το θηλάσετε και για να το… χαζέψετε. Ένα σωρό συναισθήματα μπορεί να σας κατακλύζουν. Είναι φυσιολογικά και σε μικρότερο ή σε μεγαλύτερο βαθμό τα νιώθουν όλες οι μαμάδες.
Το διάστημα που θα παραμείνετε στο μαιευτήριο, το μωρό σας θα είναι είτε στο δωμάτιό σας είτε στο θάλαμο των νεογνών, όπου θα το προσέχουν μέρα και νύχτα οι μαίες και οι παιδίατροι που έχουν βάρδια.
Στο θάλαμο νεογνών ο παιδίατρος θα πάρει μερικές σταγόνες αίμα απ’ τη φτέρνα του μωρού για να γίνουν ορισμένες προληπτικές εξετάσεις, για ασθένειες που είναι πολύ σημαντικό να ανιχνευτούν έγκαιρα.
Θα έχετε το μωρό κοντά σας όλο και περισσότερο, αφού οι δυνάμεις σας θα επιστρέφουν σταδιακά. Οι μαίες του ορόφου θα σας το φέρνουν 5-6 φορές το 24ωρο για να το θηλάζετε και να το κρατάτε κοντά σας. Εκμεταλλευτείτε τα μεσοδιαστήματα για να κοιμηθείτε και να ξεκουραστείτε. Οι μέρες στο μαιευτήριο θα περάσουν πολύ γρήγορα και το καινούριο κεφάλαιο της ζωής σας είναι γεμάτο προκλήσεις, μοναδικές στιγμές ευτυχίας, αλλά και αρκετή κούραση.
Καλή αρχή και καλή συνέχεια στο νέο σας ρόλο ως μανούλα!
Της Ελένης Δασκαλάκη, με τη συνεργασία της μαίας Βίκυς Κορασίδου και του μαιευτήρα γυναικολόγου Ευάγγελου Γκικόντες
myworld.gr
Η θέση του μωρού πριν από τον τοκετό στον πυελικό χώρο της μητέρας ονομάζεται προβολή. Η πιο συνηθισμένη προβολή είναι όταν το μωρό γεννιέται με το κεφάλι κάτω, τους γλουτούς προς τα επάνω, την κορυφή του κεφαλιού του (ινίο) προς την έξοδο της πυέλου και το πρόσωπο στραμμένο προς το πάτωμα.
