Το καλοκαίρι θεωρείται η καλύτερη εποχή για να εκπαιδεύσετε το παιδάκι σας να χρησιμοποιεί την τουαλέτα. Οπλιστείτε λοιπόν οικογενειακώς με υπομονή και επιμονή, εφαρμόστε μικρά μυστικά επιτυχίας και αποχαιρετήστε τις πάνες για πάντα!
Γύρω στα 2 χρόνια και μερικές φορές νωρίτερα, οι περισσότεροι γονείς ανυπομονούν να δουν το παιδί τους να μαθαίνει να χρησιμοποιεί μόνο του την τουαλέτα. Οι λέξεις γιογιό, τσίσα και κακά κυριαρχούν ολοένα και περισσότερο στο μυαλό και την καθημερινότητά τους, ενώ συχνά συνοδεύονται και από το άγχος της πολυπόθητης επιτυχίας. Η ανεξαρτησία της τουαλέτας μπορεί να αποδειχθεί εύκολη υπόθεση. Αρκεί να γίνει τη σωστή περίοδο και με το σωστό τρόπο.
Σημάδια ετοιμότητας Η αγωγή της τουαλέτας είναι ένα μεγάλο βήμα στην ανάπτυξη των παιδιών και πολύ συχνά οι γονείς βιάζονται να δουν αυτήν την εξέλιξη και να νιώσουν ότι το παιδί τους μεγάλωσε και αναπτύσσεται φυσιολογικά. Επίσης η προοπτική να πάει ένα παιδί «ανεξάρτητο» στον παιδικό σταθμό κάνει, κάποιες φορές, το ζήτημα από απλή επιθυμία των γονιών επιτακτική ανάγκη. Όσο όμως κι αν το επιθυμούν οι γονείς, υπάρχουν κάποια αναπτυξιακά ορόσημα που καθορίζουν πότε ένα παιδί είναι έτοιμο να κόψει τις πάνες, καθώς θα πρέπει να είναι τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά έτοιμο.
• Όταν αρχίσει να δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το γιογιό ή δείχνει ότι καταλαβαίνει τη χρήση της τουαλέτας και με περιέργεια σας ρωτά ή παρατηρεί τι κάνετε κάθε φορά που επισκέπτεστε το μπάνιο.
• Όταν με διάφορες λέξεις και χειρονομίες σας ανακοινώνει «αυτό» που έκανε ή, ακόμα καλύτερα, «αυτό» που ετοιμάζεται να κάνει.
• Όταν δείχνει ότι το ενοχλεί η πάνα ή ζητάει από μόνο του να χρησιμοποιήσει το γιογιό του.
• Όταν παραμένει στεγνό για περισσότερες από 2 ώρες κάθε φορά ή αν ξυπνάει καθαρό το πρωί, καθώς και αν κάνει τα «κακά» του σε τακτικές ώρες κάθε μέρα, γεγονός που δείχνει ότι έχει αποκτήσει έλεγχο των μυών του.
• Όταν αρχίσει να θέλει να γίνει ανεξάρτητο και να κάνει πράγματα μόνο του, αλλά φυσικά και όταν μπορεί να ανεβοκατεβάζει τα ρούχα του.
Πάντως, να θυμάστε γενικότερα ότι σωστή ηλικία για την εκπαίδευση της τουαλέτας δεν υπάρχει. Άλλα παιδάκια ξεκινάνε νωρίτερα και άλλα αργότερα. Η σωματική και ψυχολογική ανάπτυξη κάθε παιδιού είναι διαφορετική και ο μαγικός συνδυασμός ικανότητας και επιθυμίας μοναδικός. Μη συγκρίνετε λοιπόν το παιδάκι σας με άλλα και μην προσπαθήσετε να το «ελέγξετε» σε μια ηλικία που, ούτως ή άλλως, είναι προγραμματισμένο να αντιδρά στους κανόνες. Η αγωγή της τουαλέτας, ακόμη κι αν αργήσει, είναι μια φυσιολογική διαδικασία που πρέπει να γίνει την κατάλληλη στιγμή. Δυο μήνες νωρίτερα ή αργότερα δεν κάνουν διαφορά και δεν σημαίνει ότι όποιος τα καταφέρνει πιο γρήγορα είναι και πιο έξυπνος.
Να θυμάστε… Η πίεση και το άγχος επιβραδύνουν τις πιο πολλές φορές κατά πολύ την όλη διαδικασία. Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι οι ανυπόμονες οικογένειες, που άρχισαν νωρίς την εκπαίδευση της τουαλέτας, τα κατάφεραν τελικά πολύ αργότερα από άλλες που άρχισαν αφού το παιδί τους είχε κλείσει τα 2 του χρόνια.
Τι λένε οι αριθμοί Γενικά, τα παιδάκια μαθαίνουν πρώτα να ελέγχουν τους σφιγκτήρες τους και στη συνέχεια την κύστη τους. Η ηλικία κατά την οποία αποκτούν τον έλεγχο αυτών των λειτουργιών διαφέρει από παιδί σε παιδί και συμβαίνει συνήθως μετά τα δεύτερα γενέθλια.
Τα επιδημιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι τα παιδιά είναι ικανά ν’ αρχίσουν την αγωγή τουαλέτας: στην ηλικία των 2 χρόνων το 26%
στην ηλικία των 2,5 χρόνων το 85%
στην ηλικία των 3 χρόνων το 98% των παιδιών.
Αν έχετε κοριτσάκι, μπορείτε να θεωρήσετε τον εαυτό σας πιο τυχερό, καθώς τα κορίτσια έχουν 70% πιθανότητες να κόψουν τις πάνες πιο γρήγορα, γιατί είναι συνήθως πιο ώριμα και αποφασιστικά σε σχέση με τα αγόρια.
Επιπρόσθετα, εκτός απ’ όλα αυτά που αποδεικνύουν την ωριμότητα και την ετοιμότητα ενός παιδιού ν’ αποχωριστεί τις πάνες, θα πρέπει, όταν αποφασίσετε να ξεκινήσετε την αγωγή της τουαλέτας, να μη συμβαίνουν αλλαγές ή σημαντικά γεγονότα στη ζωή του ή τη ζωή της οικογένειας. Ταξίδια, αποχωρισμοί, αλλαγή σπιτιού ή δωματίου, καινούριο κρεβάτι, καινούριο μωρό, αρρώστιες, παιδικός σταθμός ή αλλαγή νταντάς είναι απόλυτες αντενδείξεις. Επίσης, αν έχετε στο νου σας και άλλα βήματα ανεξαρτησίας, όπως να του «κόψετε» την πιπίλα ή το μπιμπερό, θα ήταν καλύτερα να τα βάλετε σε πρόγραμμα ένα-ένα και με ψυχραιμία.
Απλά μαθήματα τουαλέτας!«Τώρα που μεγάλωσες, πρέπει να πάψεις πια να βρέχεσαι και να λερώνεσαι πάνω σου» λέει με περίσσια σοβαρότητα η μαμά στο δίχρονο παιδάκι της, εκφράζοντας μια έντονη επιθυμία να μπουν όλα σε «τάξη» όσο πιο γρήγορα γίνεται. Το παιδί καλείται ξαφνικά να περάσει στον κόσμο των μεγάλων και δεν είναι λίγες οι φορές που απλά δεν θέλει! Μην αγχώνεστε. Μπορείτε να τα καταφέρετε, αρκεί να ακολουθήσετε ορισμένα βασικά έξυπνα βήματα:
• Ξεκινήστε αγοράζοντας ένα γιογιό ή ένα καθισματάκι που προσαρμόζεται στην τουαλέτα μαζί με ένα σκαμνάκι για να μπορεί να ανεβαίνει και να κατεβαίνει μόνο του με ευκολία. Επειδή αρκετά παιδάκια αγχώνονται μην πέσουν στη λεκάνη και άλλα φοβούνται το θόρυβο που κάνει το καζανάκι, σιγουρευτείτε ποιος είναι ο καλύτερος εξοπλισμός για το παιδί σας πριν τον αγοράσετε ή, ακόμα καλύτερα, πάρτε το μαζί σας για να διαλέξει μόνο του.
• Εξηγήστε του τη διαδικασία. Βοηθήστε το να αντιληφθεί τη σύνδεση ανάμεσα στα τσίσα, τα κακά και την τουαλέτα και εξηγήστε του τι πρέπει να κάνει και σε τι χρησιμεύει το γιογιό. Υπάρχουν και ειδικά βιβλία με εικόνες, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού, που εξηγούν στο παιδί τη διαδικασία με κατανοητό και ευχάριστο τρόπο. Γενικά αφήστε το να εξοικειωθεί με το αντικείμενο σαν να είναι παιχνίδι. Πείτε του ότι μπορεί να κάθεται στο γιογιό όποτε θέλει, ακόμα και με τα ρούχα, και αφήστε το να το μεταφέρει όπου αυτό αισθάνεται άνετα: στο δωμάτιό του, στο σαλόνι, στο μπαλκόνι.
• Ακολουθήστε συγκεκριμένη ρουτίνα. Παρακολουθήστε την ώρα που συνηθίζει το παιδί σας να ενεργείται και φροντίστε να το βάζετε τότε στο γιογιό ή στην τουαλέτα (ακόμα και με την πάνα στην αρχή), ώστε σταδιακά να δεχτεί τη διαδικασία ως μέρος της καθημερινής του ρουτίνας. Αφήστε το να τραβήξει το καζανάκι –εφόσον δεν φοβάται– καθώς αυτό είναι το πιο διασκεδαστικό μέρος της υπόθεσης για τα μικρά παιδιά. Όσον αφορά τα τσίσα, τα οποία δεν είναι τόσο «ελεγχόμενα», φροντίστε να το ρωτάτε και να του θυμίζετε ότι το γιογιό του είναι εκεί αν θέλει να κάνει πιπί. Ένα γνωστό «κόλπο» για να κάνει πιο εύκολα, είναι ν’ αφήνετε νερό της βρύσης να τρέχει για λίγο.
• Κάντε του μια επίδειξη. Οι ειδικοί προτείνουν στους γονείς να αφήνουν την πόρτα ανοιχτή όταν πηγαίνουν στην τουαλέτα, καθώς η φυσική περιέργεια και η τάση των παιδιών να μιμούνται τους μεγάλους μπορεί ν’ αποτελέσουν ισχυρά κίνητρα για να τα καταφέρουν. Μπορείτε ακόμα και να εξηγείτε τι ακριβώς κάνετε και γιατί: ότι τα τσίσα είναι το νεράκι που πίνουμε και τα κακά το φαγητό, που πρέπει να φεύγουν για να αδειάζει η κοιλίτσα μας. Φροντίστε να είστε προετοιμασμένοι ν’ απαντήσετε στην ερώτηση «πού πάνε, μαμά, τα τσίσα και τα κακά;». Μια απάντηση, αρκετά «αληθινή» και που δεν προκαλεί φόβο, θα μπορούσε να είναι «σε μια μακρινή θάλασσα».
• Επειδή τα παιδιά ταυτίζονται με τα κουκλάκια τους, μπορείτε να τα χρησιμοποιήσετε για να δείξετε στο παιδί τι σημαίνει «πηγαίνω στην τουαλέτα» παίζοντας ένα παιχνίδι ρόλων. Δηλαδή, μια κούκλα αφήνει το παιχνίδι για να πάει να κάνει την ανάγκη της στο γιογιό και μετά επιστρέφει για να συνεχίσει. Μην παραλείψετε το μέρος όπου η «μαμά» της κούκλας την επαινεί με λόγια, χάδια και φιλιά μετά το τέλος της διαδικασίας.
• Κάντε το μπάνιο σας… παιδότοπο. Μεταφέρετε κάποια αγαπημένα του παιχνίδια στην τουαλέτα ώστε να έχει με κάτι να ασχολείται μέχρι να τελειώσει. Καθίστε κι εσείς μαζί του, κρατήστε ή χαϊδέψτε του το χεράκι, διαβάστε του ένα βιβλίο ή διηγηθείτε του ένα παραμύθι, βάλτε του μουσική και γενικά κάντε την ατμόσφαιρα ευχάριστη, ασφαλή και χαλαρωτική.
• Μπουτάκια έξω! Η μέθοδος του γυμνού ποπού είναι κατά πολλούς πολύ αποτελεσματική, αφού το παιδί απολαμβάνει την ελευθερία της πάνας και ταυτόχρονα αντιλαμβάνεται πιο εύκολα τα «ατυχήματα». Αν πάλι δεν θέλετε να κυκλοφορεί το παιδάκι σας εντελώς γυμνό, δοκιμάστε να το αφήσετε μόνο με ένα βρακάκι ή με ελαφρά παντελονάκια χωρίς φερμουάρ και κουμπιά ώστε να μπορεί να τα ανεβοκατεβάζει και μόνο του. Αγοράστε βρακάκια με αγαπημένους ήρωες και πείτε του ότι τώρα που μεγάλωσε μπορεί να φοράει κι αυτό εσώρουχα σαν του μπαμπά ή της μαμάς.
Και το βράδυ τι γίνεται;Το να μείνει το παιδάκι σας στεγνό καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας είναι σίγουρα πολύ πιο δύσκολο απ’ ό,τι την ημέρα. Γι’ αυτό καλό είναι να προετοιμαστείτε ότι θα πλύνετε κάποια σεντόνια παραπάνω. Αν το παιδί σας είναι έτοιμο να βγάλει και τις βραδινές πάνες, θα το καταλάβετε αν συνηθίζει να μένει κάποιες νύχτες στεγνό μέχρι το πρωί. Κάτι τέτοιο συμβαίνει συνήθως γύρω στα 2,5 με 3 χρόνια, χωρίς βέβαια να είναι απόλυτο, καθώς σε πολλά παιδιά και ιδιαίτερα στ’ αγόρια το ουροποιητικό σύστημα αργεί να ωριμάσει, με αποτέλεσμα ν’ αργούν να ελέγξουν τη βραδινή ούρηση ακόμα και μέχρι τα 5 τους χρόνια.
- Πριν απ’ όλα, για καλό και για κακό, φροντίστε να έχετε στρωμένο κάτω από το σεντόνι ένα προστατευτικό κάλυμμα για το στρώμα.
- Πριν πάτε το παιδί για ύπνο, βάλτε το να κάνει τσίσα και γενικά αποφύγετε να του δώσετε να πιει πολλά υγρά πριν κοιμηθεί.
- Τις πρώτες μέρες θα μπορούσατε να το σηκώνετε κατά τη διάρκεια της νύχτας, αυξάνοντας σταδιακά το χρόνο που κοιμάται χωρίς να ουρήσει, μέχρις ότου κοιμηθεί χωρίς διακοπή ολόκληρο το βράδυ.
Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό παιδιών –ιδίως αγόρια– στην ηλικία των 5 ή 6 χρόνων βρέχονται ακόμα τη νύχτα, χωρίς να υπάρχει παθολογικό πρόβλημα. Μιλάμε για νυχτερινή ενούρηση αν ένα παιδί δεν μένει στεγνό μετά την ηλικία των 5 χρόνων. Αν αντιμετωπίζετε ανάλογο πρόβλημα, καλό θα ήταν να το συζητήσετε με τον παιδίατρό σας.
Τα ατυχήματα είναι μέσα στο πρόγραμμα Προετοιμαστείτε για ατυχήματα και εφοδιαστείτε με αρκετά εσώρουχα και σεντόνια, καθώς τις πρώτες μέρες το πιθανότερο είναι πως το παιδί θα ξεχνιέται κι εσείς θα βάζετε πολλά πλυντήρια. Σε καμία περίπτωση μη θυμώσετε, μην του φωνάξετε και μην το κάνετε να αισθανθεί ντροπή. Πείτε του γλυκά ότι ήταν ατύχημα και ότι την επόμενη φορά καλό θα ήταν να σας φωνάξει ή να προσπαθήσει να πάει στο μπάνιο ή στο γιογιό του. Επίσης, βάλτε το παιδί σας να καθίσει στο γιογιό πριν βγείτε από το σπίτι και φροντίστε να εφοδιαστείτε με ένα φορητό γιογιό και μια αλλαξιά ρούχων για να είσαστε ήσυχοι. Τέλος, μπορείτε να βάλετε στο καθισματάκι του αυτοκινήτου μια μικρή πετσέτα ή ένα απορροφητικό μαξιλάρι για να προστατευτείτε από ατυχήματα.
Μην ξεχνάτε την επιβράβευση Δώστε του κίνητρα και επιβραβεύεστε το. Μην ξεχνάτε να το συγχαίρετε με μεγάλο ενθουσιασμό κάθε φορά που τα καταφέρνει και χρησιμοποιεί το γιογιό σωστά ή όταν ξυπνάει την επόμενη μέρα στεγνό. Δείξτε ενθουσιασμό, φιλήστε το, αγκαλιάστε το και πείτε του πολλά-πολλά μπράβο. Μπορείτε να του χαρίζετε ένα αυτοκόλλητο, ένα γλύκισμα ή ό,τι άλλο επιθυμεί κάθε φορά που χρησιμοποιεί το γιογιό του, καθώς η διαδικασία της ανταμοιβής αποτελεί για τα παιδιά ένα πολύ ισχυρό κίνητρο. Για καλύτερα μάλιστα αποτελέσματα μπορείτε να λάβετε μέρος σε ένα παιχνίδι οικογενειακώς. Για παράδειγμα, κάθε φορά που θα πηγαίνει ο μπαμπάς, η μαμά ή το μεγαλύτερο αδερφάκι στην τουαλέτα, θα ανταμείβεται με ένα αυτοκόλλητο, με ένα χειροκρότημα ή ακόμα και με πανηγυρισμούς, χειροκροτήματα και χορό! Να είστε σίγουροι ότι, βλέποντας το μικρό σας μια τόσο ενεργή συμμετοχή από την υπόλοιπη οικογένεια, θα θελήσει όχι μόνο να συμμετάσχει αλλά και να… κερδίσει!
Η απαραίτητη υγιεινήΗ καθαριότητα είναι άλλη μία πρόκληση για το παιδί σας, καθώς πρέπει να μάθει να τηρεί κάποιους βασικούς κανόνες υγιεινής. Εξηγήστε του γιατί είναι σημαντικό να πλένει τα χέρια του μετά την τουαλέτα. Δείξτε του το σωστό τρόπο και μάθετέ του πώς να σκουπίζεται σωστά, ανάλογα με το αν είναι αγόρι ή κορίτσι.
Τα υγρά παιδικά μαντιλάκια για την τουαλέτα είναι ιδανικά, γιατί καθαρίζουν αποτελεσματικά και είναι εύχρηστα από τα ίδια τα παιδιά.
ΤΗΣ ΦΑΙΗΣ ΕΥΘΥΜΙΟΥ
ΜΕ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΧΑΡΑΣ ΤΖΙΟΥΒΑΡΑ, ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΥ-ΝΕΟΓΝΟΛΟΓΟΥ
ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΑΤΑΠΙΑΣ ΤΖΟΤΖΟΛΗ, ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΟΥ-ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΟΥ
www.myworld.gr
